De markt van bioproducten in Europa groeit gestaag en tegelijk dus ook de consumptie van bioproducten. De grote distributeurs domineren de verkoop van (Franse website) levensmiddelen, terwijl het korte circuit en de speciaalzaken fel in concurrentie zijn om een steeds groter marktaandeel te verkrijgen. In dit artikel bekijken we de kerncijfers van de markt van biovoeding, zodat u er een beter zicht op krijgt.

Update (April 2021)

Een online marktonderzoek dat in december 2020 werd uitgevoerd bij 20.000 Franse respondenten toont aan dat de markt van bioproducten vertraagt. Consumenten gaven in 2020 20,6 euro meer uit aan bioproducten, tegenover 23 euro meer in 2019. De totale enveloppe voor biologische producten bedraagt € 239 per jaar per huishouden.

Het lijkt er dus op dat de markt van bioproducten niet langer dezelfde groeipercentages volgt als in de voorgaande jaren.

Update (november 2021)

De meest recente statistieken over de markt van biologische producten wijzen op een inkrimping in 2021. Dit bevestigt onze aannames voor 2020 over een koerswijziging. We schatten dat het deel van het huishoudbudget dat aan de aankoop van bioproducten wordt besteed uiteindelijk niet meer dan 10% bedraagt (in Duitsland is dat 6,4%, in Frankrijk 6,5%).

Samenvatting

Cijfers over de biomarkt
Welk percentage van de consumptie neemt bio in de landen van de Europese Unie in?
Consumptie en consumenten: wie consumeert wat?
Wetgeving en biolabels
De belangrijkste spelers in de distributie
Conclusie en bronnen

Cijfers over de biomarkt

Omzet bioproducten (2018):

€ 10,9 miljard in Duitsland
€ 9,7 miljard in Frankrijk
€ 3,6 miljard in Italië
€ 3,5 miljard in het Verenigd Koninkrijk:
€ 3,1 miljard in Zweden
€ 760 miljoen in België

Verbruik en distributie:

40% van de uitgaven voor bioproducten omvatten groenten en fruit
36% van het marktaandeel zit in de traditionele supermarkten
€ 40 per hoofd per jaar bedraagt de consumptie van bioproducten bij Europeanen
€ 60 per hoofd per jaar is het gemiddelde voor de leden van de Europese Unie
50% van de bioconsumenten zijn welvarende huishoudens met kinderen en welgestelde gepensioneerden
72% van de consumenten gelooft dat bioproducten van betere kwaliteit zijn
70% vindt ze veiliger en gezonder

Teelt:

54,4% van de bio-oppervlakten in de EU wordt in 4 EU-landen verbouwd:
16,9% in Spanje
15,1% in Italië
12,9% in Frankrijk
9,5% in Duitsland

Aandeel van de bioconsumptie in de Europese Unie

Naarmate de vraag naar bioproducten toeneemt, gaan de producenten ook steeds meer aanbieden, produceren en verkopen. In tien jaar tijd zijn de gecertificeerde biozones in de Europese Unie verdubbeld. In Duitsland en Frankrijk is de bioteelt tussen 2013 en 2018 toegenomen van ongeveer 1 miljoen tot respectievelijk 1,5 miljoen en meer dan 2 miljoen hectare. Ook in Italië en Spanje is er een stijging van het aantal biohectares van respectievelijk 1,3 miljoen en 1,6 miljoen tot 2 miljoen hectare.

In haar dossier over de biomarkt meldt het Europees Parlement (Engelse website) dat 54,4% van de biologische landbouw in de EU in 2016 over deze vier landen is verspreid (16,9% in Spanje, 15,1% in Italië, 12,9% in Frankrijk en 9,5% in Duitsland). Deze trend lijkt zich voort te zetten, waarbij Spanje en Italië het voortouw nemen (ongeveer 2 miljoen hectare bioteelt in elk land), gevolgd door Frankrijk (1,5 miljoen hectare) en Duitsland (1 miljoen hectare).

Volgens Agence BIO (Franse website) zou de grootste biomarkt in Europa Duitsland zijn, gevolgd door Frankrijk (7,5 miljard in 2016) en Zweden (het marktaandeel van bioproducten bedroeg 8,7% in 2016). De Duitse koepelorganisatie BÖLW (Bund Ökologische Lebensmittelwirtschaft, Duitse website) geeft echter aan dat in verhouding tot de levensmiddelenmarkt eigenlijk Denemarken met 9,7%, op de eerste plaats staat inzake de aankoop van bioproducten gevolgd door Luxemburg (8,6%) en Zwitserland (8,4%).

In België groeide de biomarkt in 2018 met 15% ten opzichte van 2017 en vertegenwoordigt € 760 miljoen aan omzet.

Wie consumeert wat?

Zoals hierboven aangehaald, zijn de drie landen waar de meeste bioproducten worden geconsumeerd Duitsland (10,9 miljard euro omzet in 2018), gevolgd door Frankrijk (9,7 miljard euro) en Italië (3,6 miljard euro).

In 2018 gaven de Europeanen gemiddeld € 40 per jaar per hoofd uit aan bioproducten, tegenover € 60 voor de EU-burgers. Dit komt neer op een totale besteding van € 33,5 miljard aan bioproducten in Europa, of € 30,7 miljard in de Europese Unie.

In Frankrijk (in 2019) zou volgens Agence BIO 71% van de Fransen minstens één keer per maand een bioproduct kopen en bij bijna 17% daarvan zou het om nieuwe consumenten gaan. In België koopt 71% van de mensen minstens één keer per jaar een bioproduct (voornamelijk groenten). In Denemarken vertegenwoordigt de biosector 13,3% van het marktaandeel, het hoogste percentage in de Europese Unie.

Tussen 2008 en 2018 is de aankoop van bioproducten in België gestegen van € 240 miljoen tot € 760 miljoen. De markt gaat er overigens met +15% op vooruit tussen 2017 en 2018, zo blijkt uit cijfers van Gondola.

In België (en net als in de rest van Europa) zijn de meest verbruikte producten groenten en fruit. Groenten en fruit nemen 40% voor hun rekening, ver voor vlees, vis of zuivelproducten, brood en granen.

Volgens een artikel gepubliceerd door Gondola (Franse website) en op basis van officiële cijfers over bio in België, zijn de belangrijkste consumenten alleenstaanden (alle leeftijden) en welgestelde huishoudens. 50% van de bioaankopen gebeurt door gegoede huishoudens met kinderen en gepensioneerden. Omgekeerd vormen bescheiden huishoudens met kinderen de kleinste groep van kopers (1,6%).

Dat doet de vraag rijzen hoe de aankoop van bioproducten zich verhoudt in vergelijking met de aankoop van niet-bioproducten, maar ook of er een voldoende en gediversifieerd aanbod is. Er zijn veel prijsvergelijkingen, QueChoisir ? geeft heel wat referenties in zijn dossier over biologische voeding (Franse website). Alleszins heeft het team van Gondola in België onderzoek gedaan om na te gaan welke van de grote distributeurs het goedkoopst is als het gaat om de verkoop van bioproducten. Colruyt komt als winnaar uit deze vergelijking: Carrefour is 1,5% duurder, Albert Heijn 5% duurder, Delhaize 11% duurder en Bio-Planet 4,7% duurder voor een gelijkaardige en vergelijkbare mand.

De perceptie van de consumenten inzake bioproducten

Het Europees Parlement neemt in een artikel (Engelse website) de gegevens over van veel organisaties (2017) over en onthult wat de Europese consument denkt over de term “bio”, wat deze term voor hen betekent:

79% denkt dat de productie ervan strenger is wat betreft het gebruik van pesticiden en antibiotica
78% denkt dat de productiemethoden een beter effect op het milieu hebben dan de productie van niet-bioproducten
76% denkt dat bioproducten voldoen aan de normen voor dierenbescherming
72% denkt dat deze producten van betere kwaliteit zijn
70% vindt ze veiliger en gezonder

Deze enquête en de percentages zien we op het terrein terug, of het nu gaat om onderzoek in de sector van Fast-Moving Consumer Goods (FMCG) of om de vraag naar het biologische label. We zien in verschillende en gevarieerde studies dat consumenten over het algemeen twee zeer verschillende gedragingen ten opzichte van bioproducten en labels aannemen. We merken dat de consument gerustgesteld is door het label dat hij een garantie vindt voor engagement, kwaliteit en respect voor het milieu en ook de meer sceptische consument die zijn weg niet meer vindt in al die verschillende labels.

Wetgeving: labels en specificaties voor biologische producten

Het biolabel is sinds 1 juli 2010 verplicht. Het is van toepassing op Europese bioproducten en garandeert dat deze voldoen aan de verordening van de Europese Unie die door de Europese Commissie wordt beheerd.

Deze regelgeving is van toepassing op landbouwproducten, aquacultuur en gist; van productie via verwerking tot verkoop.

Ze is gebaseerd op de volgende vereisten:

verbod op het gebruik van GGO’s
verbod op het gebruik van kunstmest, pesticiden en chemische bestrijdingsmiddelen
verbod op ioniserende straling
verbod op het gebruik van hormonen en beperkt gebruik van antibiotica (behalve indien dit nodig is voor de gezondheid van de dieren)
wisseling van teelt
gebruik van middelen (veevoer, meststoffen) ter plaatse
openluchtfokkerij en biologische vulling
aangepaste fokpraktijken

De zeer strenge regels verplichten de boeren ertoe geen dieren die niet volgens de bioregels zijn gefokt op hun bedrijf te houden.

Over het algemeen moeten producenten, kwekers en boeren zorgen voor het welzijn van de bodem, planten en dieren.

Te vermelden is dat de regelgeving niet van toepassing is op de wilde visserij en de jacht.

Lees meer

[Podcast] Emna Everard brengt met Kazidomi revolutie teweeg op de biomarkt

De verschillende biolabels

Er bestaan verschillende labels die door onafhankelijke structuren binnen Europa worden beheerd. De makers van de online supermarkt “Kazidomi” die we eerder geïnterviewd hebben (bekijk de video op ons YouTube-kanaal), hebben er 15 op een rijtje gezet.

Het AB-label, dat de geldende Europese regels moet volgen, “Nature et Progrès”, “Equitable Ecocert”, dat onder andere de teelt in verwarmde kassen verbiedt en respect vereist voor de werknemers en hun werkomstandigheden. “Bio Cohérence” dat verder gaat dan de Europese wetgeving en vereist dat de activiteiten 100% biologisch of in transitie naar biologisch zijn. Dit label legt ook sterk de nadruk op dierenwelzijn.

Distributiekanalen

Zoals we zien zijn hypermarkten en supermarkten over het algemeen de pijlers van de distributie van producten uit de biologische landbouw, naar het voorbeeld van de internationale groep Colruyt.

Volgens het jaarverslag van Colruyt (waarvan de omzet grotendeels door België, Frankrijk en het Groothertogdom Luxemburg wordt gegenereerd) is de aandacht voor productkwaliteit en duurzame landbouw uiterst belangrijk en gebaseerd op de vaststelling dat steeds meer consumenten gezonde en lokale voeding willen eten.

De omzet van drie afdelingen van de Groep Colruyt, waaronder Bio-Planet, bedroeg in 2018/2019 € 952,9 miljoen, een stijging van 4,9% ten opzichte van de jaren ervoor.

Om zich verregaand te positioneren op de Belgische markt zet Bio-planet in op duurzame innovatie met innovatieve producten zoals aromatische kruiden uit de verticale landbouw, varkensvlees zonder afval en vegetarische hamburgers op basis van Belgische soja.

Lees meer

Marktonderzoek: 5 trends die de toekomst van de detailhandel zullen veranderen

Op dezelfde manier consolideert de Groep Carrefour, leider in de bio- en voedseltransitiemarkt in Frankrijk (met zijn plan voor 2022) zijn positie. In 2019 groeit de verkoop van bioproducten van Carrefour met +25% en bedraagt € 2,3 miljard (tegenover € 1,8 miljard in 2018).

Een jaar eerder dan gepland heeft Carrefour zijn “Act For Food”-doelstelling bereikt om landbouwers, kwekers en wijnbouwers te ondersteunen bij hun omschakeling naar de biologische landbouw, met 540 steuncontracten die sinds 2018 in Frankrijk werden ondertekend (+300 in 2019, waarvan 100 in het laatste kwartaal).

Meer dan 2.300 eigen merkproducten werden sinds het begin van het plan bij Carrefour geherformuleerd om de kwaliteit ervan te verbeteren. Zo werd bijvoorbeeld glutamaat opgenomen in de lijst van controversiële stoffen die uit alle producten van het Carrefour-merk zijn verwijderd.

Ook gespecialiseerde biowinkels en platformen bloeien op. De meeste van hen beschouwen zichzelf als een duurzaam alternatief voor supermarkten.

Ter vergelijking: bijna 50% van de Fransen kopen hun bioproducten in de supermarkten, tegenover 35% in gespecialiseerde zaken. Wat de Belgen betreft, beweren 60% van de Belgen dat ze hun bioproducten in de supermarkten kopen, tegenover 8% in de gespecialiseerde winkels. 25% geeft aan dat deze twee opties elkaar afwisselen.

In België werken KaziDomi (zie ons YouTube-kanaal), Alimentation géniale, Färm, efarm en andere platformen (Franse website) al enkele jaren eraan om bio op de markt op te leggen op basis van ecologische, economische en maatschappelijke engagementen.

Färm, een coöperatief lid van de IFOAM (International Organic Agriculture Association), werd in 2013 opgericht en is een van de meest opvallende voorbeelden van de wil om de voedselmarkt te hervormen op basis van biologische landbouw en om gezonde te eten. Het biedt bio op basis van “100% plezier, verantwoordelijkheid en solidariteit” via de versterking van de Europese biocriteria en een nauwe samenwerking tussen producenten, verwerkers en consumenten. Een van hun actiemiddelen is crowdfunding (of participatieve financiering). In 2018 werd € 150.000 ingezameld waardoor heel wat lokale projecten konden worden uitgevoerd.

Ook KaziDomi, een online verkoopsite, wil alternatieven bieden voor de massaconsumptie en voor producten die als “slecht” voor de gezondheid worden beschouwd. Het biedt voeding die door artsen en voedingsdeskundigen werd uitgekozen. Emma Everard, de oprichtster, vertrouwt ook op samenwerking en abonnementen om haar doelstellingen op lange termijn te bereiken.

De onafhankelijke kanalen zijn dus nog niet zover om het de grote distributeurs, die over aanzienlijke middelen beschikken, moeilijk te maken. Dit ondanks de vele burger- of institutionele initiatieven en ideeën om de voedselmarkt als geheel nieuw leven in te blazen.

Conclusie

Zoals we in dit artikel hebben gezien, groeit de voedselmarkt in omvang en gewicht evenals in de hoofden van de consumenten. Gemiddeld geven de Europeanen per jaar € 40 per hoofd uit aan biovoeding, een bedrag dat de laatste jaren alleen maar is gestegen met de opkomst van nieuwe gespecialiseerde kleinhandelaren en het engagement van de grote distributeurs.

Bronnen

Illustraties: Shutterstock

Posted in Marketing.

Door Lorène Fauvelle

Marktonderzoek van de biomarkt

Update (April 2021)

Update (november 2021)

Samenvatting