Sociale netwerken worden geconfronteerd met een wantrouwen dat nooit eerder is voorgekomen. Hun eigen scheppers staan vooraan in de rij om de gevaren te weerleggen die zij vormen voor de samenleving als geheel, onder meer het vermogen om de afstand tussen mensen te vergroten (zie het interview (tekst in het Engels) met Chamath Palihapitya, voormalig vicepresident van Facebook).
Tegelijkertijd zijn er bewegingen als Time Well Spent (tekst in het Engels) ontstaan, om de verslavende aard van sociale netwerken, kunstmatige intelligentie en personalisering aan te klagen.
De versplintering van sociale banden en het verlies van groepsgeest zijn allemaal symptomen van de digitalisering van onze samenleving. Deze onvermijdelijke ontwikkeling roept verschillende vragen op:
- Was de samenleving niet altijd al versplinterd en wat hebben de sociale netwerken veranderd?
- Wat is het probleem met de toenemende personalisering van interacties? Is persoonlijke interactie niet iets wat alle mensen zoeken?
Laten we deze twee kwesties afzonderlijk bekijken.
Versnippering van de samenleving en impact van sociale media
In zijn recente boek “Media Resistance” (hier vrij verkrijgbaar, tekst in het Engels) analyseert Trine Syvertsen 6 problematieken die aan de basis liggen aan het verzet tegen de media: gebrek aan moraal, acculturatie, intellectuele verarming, bedreiging van de democratie, bedreiging van de gemeenschap en bedreiging van de gezondheid. Ze schrijft:
“Media en communicatietechnologieën worden vaak afgeschilderd als een middel om mensen bij elkaar te brengen, maar voor degenen die zich verzetten zijn de media een bron van isolement. Weerstand hangt samen met de indruk dat industrialisering, verstedelijking en massamedia de basis leggen voor het samenleven.”
Met andere woorden, het feit dat de media (en niet alleen sociale media) de notie van de gemeenschap veranderen en ervoor zorgen dat leden de onderlinge banden verbreken, is een bezorgdheid die niet nieuw is. Deze zorg kan daarom niet beperkt blijven tot sociale media alleen.
Welke problemen doet personalisering rijzen?
De huidige technologie, met inbegrip van goedkope toegang tot opslag- en rekenkracht, heeft de ontwikkeling mogelijk gemaakt van technologieën die een steeds fijnere en meer geautomatiseerde aanpassing mogelijk maken. In theorie dient deze personalisatie de belangen van de consument omdat zijn behoeften beter worden begrepen.
Dezelfde technologie, in combinatie met sociale media, maakt ook één-op-één relaties mogelijk met meer mensen dan ooit tevoren. Hoewel deze relaties soms oppervlakkig zijn, moet men erkennen dat sociale media en de onderliggende technologie onze mogelijkheden om anderen te bereiken en met hen te communiceren sterk hebben vergroot. Homo Sapiens werd Homo Communicatus.
Tegelijkertijd wordt de algoritmische personalisering echter ook gezien als een negatieve evolutie, omdat ze ons zou isoleren, de mogelijkheid zou verminderen om nieuwe dingen te ontdekken (serendipiteit) en ons intellectueel te verrijken, door het individualisme te bevorderen ten koste van de cohesie. Maar waarom is de gemeenschap plotseling weer zo belangrijk voor ons?
Tot besluit
Academische werken zoals die van Trine Syvertsen tonen dat alle vormen van media op een of ander moment ervan beschuldigd worden negatieve gevolgen te hebben voor de samenhang van de samenleving. De technologie achter de hedendaagse media (hetzij sociale media, hetzij de digitale vorm van conventionele media) ondergaat logischerwijs dezelfde aanvallen.
Toch zijn de mensen jaloers op hun individualiteit en willen ze dat die wordt erkend en gevierd. Dit gevoel kan alleen maar toenemen met de val van totalitaire regimes die collectivisme opleggen.
Ik geloof dat een individu alleen volledig kan worden gerealiseerd als zijn of haar individualiteit wordt erkend en gewaardeerd. Wie wil immers een nummer? In die zin zijn technologie en sociale media dus geen obstakels, maar facilitatoren. Als communicatie en uitwisseling tussen de leden van het menselijk ras de basis van onze evolutie zijn geweest, dan moeten we toegeven dat technologie ons ongeëvenaarde middelen biedt om deze evolutie voort te zetten.
Maar terwijl technologie een facilitator is, is het een instrument zoals elk ander. Technologie is geen doel op zich, maar slechts een middel om een doel te bereiken. Het moet worden uitgebuit en gebruikt om goed te doen. Natuurlijk kunnen we niet voorkomen dat sommige mensen misbruik maken van vooruitgang. De wereld is echter verder geëvolueerd dankzij een licht onevenwicht ten gunste van het Goede, maar Big Data en algoritmen hebben dit onevenwicht nog niet bereikt. Deze technologieën worden nog niet grotendeels benut om goed te doen. Alleen met meer controle, voorlichting en transparantie wordt afwijkend gedrag voorkomen. Gelukkig ontwaakt de publieke opinie, zijn de gebruikers in opstand gekomen en is er een onvermijdelijke beweging aan de gang. Net zoals bij weerstand tegen de media zal er ook weerstand tegen algoritmen ontstaan en de komende jaren een groeiende trend worden.
Posted in Innovation.
