Het proces om iets te creëren is mysterieus. Dat geldt ook voor het innovatieproces. Ook al proberen processen (Design Thinking bijvoorbeeld) innovatie te kanaliseren en te bevorderen, toch is er een domein waarin het creëren centraal staat: de kunst.
Het creëren zelf, de mysterieuze manier waarop een idee ontstaat, heeft mij altijd al gefascineerd. Zoals ik in een artikel eerder dit jaar al eens aanhaalde, ben ik ervan overtuigd dat het oorspronkelijke creëren eigen is aan de mens; de capaciteit om te kunnen innoveren buiten de platgetreden paden is ongetwijfeld de menselijke aard zelf. Zijn wij tenslotte niet de enige soort op aarde die haar gereedschap versiert en verfraait?
De menselijke intelligentie is uniek in die zin dat zij spontane verbindingen kan creëren tussen elementen die in ons geheugen zijn opgeslagen. Vervolgens moet het geheugen worden gestimuleerd en worden blootgesteld aan prikkels die tot creatie leiden.
Tijdens mijn verblijf in Kopenhagen had ik de gelegenheid in de Glyptothek (het Carlsberg Museum) een tentoonstelling gewijd aan Pierre Bonnard te bezoeken. Een foto uit 1955 van de fotograaf Alexander Liberman in het atelier van de schilder illustreert dit creatieve proces. We zien reproducties van werken van Picasso, Seurat, Monet, Vermeer, maar ook postkaarten, waarvan enkele, met palmbomen op de voorgrond, doen denken sommige creaties van Bonnard. Meer incongruent is ook een kaart van Cannes en papiermonsters, het bewijs dat creativiteit voortkomt uit de botsing tussen ogenschijnlijk los van elkaar staande geheugenelementen.
Een muur van het atelier van Pierre Bonnard, gefotografeerd in 1955 (8 jaar na de dood van de schilder) door Alexander Liberman.
Deze foto deed me denken aan de muur van het atelier van André Breton, een fascinerende materiële getuigenis van de inspiratie van de uitvinder van het surrealisme. Deze ‘muur’ werd na de dood van Breton gereconstrueerd in het Centre Pompidou en omvat, zoals bij Bonnard, maar dan op grotere schaal, een opeenhoping van betekenisvolle objecten waaruit later de vonk van innovatie zal ontstaan.
De ‘muur’ van het atelier van André Breton (zoals gereconstrueerd in het Centre Pompidou in Parijs) is een verzameling van heterogene objecten die een fascinerende innovatiekracht hadden op de schepper van de surrealistische stroming.
In een ander genre is ook het atelier van Francis Bacon het vermelden waard. Het werd in Libération (Franse site) omschreven als een “totale puinhoop [met] honderden foto’s van chirurgische ingrepen, mannelijke naakten en rauw vlees, waarop Bacon zich inspireerde voor zijn schilderijen”. De foto’s uit het atelier van Francis Bacon tonen de chaos die sommige mensen nodig hebben om hun creativiteit te doen ontstaan.
Het atelier van Francis Bacon werkplaats, zoals nagebouwd in de Hugh Lane Gallery in Dublin. Foto credits (creative common): Flickr / R. K.
En wat zijn uw recepten om uw creativiteit te stimuleren? Als u ernaar op zoek bent, neem dan eens een kijkje naar de mijne. Misschien vindt u daar inspiratie?
Posted in Diverse.
