Sinds enkele weken mogen we van Emmanuel Tourpe (Franse site) zijn magistrale cursus, in klein formaat, over communicatie verspreiden. Emmanuel stond ons toe de “minicursussen communicatie” van zijn Facebook naar onze blog over te brengen, zodat zoveel mogelijk mensen ervan kunnen profiteren. Deze minicursussen maken een complex onderwerp op briljante en grappige wijze toegankelijk. Mis geen enkele minicursus, lees zeker ook de vorige afleveringen: nr. 1, nr. 2, nr. 3, nr. 4, nr. 5.
Minicursus communicatie nr. 6:
“Communiceren is LIEGEN… maar telkens een beetje minder”
Koning Theseus staat op, badend in het zweet, geolied door het nog warme bloed van zijn verslagen tegenstander. Hij heeft zopas zijn zesde exploot bereikt: hij heeft eindelijk Procrustes gedood, de man die de boeren rond Athene zo lange tijd terroriseerde. Procrustes en zijn abominabele gedrag dat de eeuwen wist te overleven, net zoals de misdaden van graaf Dracula. Procrustes als verachtelijke bandiet van zinloos geweld: als dit monster van een herbergier een reiziger of geïsoleerde klant in handen kreeg, onderwierp hij deze aan gruwelijke folteringen op een van de twee bedden in zijn vreselijke hol. Was de ongelukkige man klein? Procrustes bond hem vast op zijn enorme bed en rekte het lichaam van het slachtoffer onder afschuwelijk geschreeuw uit tot de in stukken gesneden armen en benen over het frame van het martelbed lagen. Was hij groot? Procrustes bond hem ondanks zijn geschreeuw vast in het piepkleine bed: vervolgens sneed hij onder de afschuwelijke ogen van zijn prooi alles af wat uitstak: voeten, benen, armen en dan het hoofd.
Communiceren is, helaas, het voortzetten van wat men op een van de bedden van Procrustes wil doen: het reduceren van woorden of het uitermate dramatiseren ervan. Een karikatuur maken of overdrijven.
Wanneer men spreekt, aantoont, schrijft, kan men alleen zijn eigen woorden vervormen. Alleen maar overdrijven in datgene wat u wilt zeggen of reduceren wat u zou kunnen zeggen. Communiceren is van nature bedriegen. De bijnaam van Hermes, god van de communicatie bij de Grieken, is veelzeggend: hij werd de “leugenaar” genoemd.
Het is schokkend en toch zo dodelijk. Neem deze korte cursussen communicatie of filosofie die sommigen onder u volgen tijdens onze quarantaine. Kan ik in een paar regels alles zeggen wat in lange en diepgaande lessen aan bod komt? Natuurlijk niet. Een Facebook-post is als een petieterig bed van Procrustes: alles wat niet past in de regels van beknoptheid, vermaak en grote eenvoud van dit sociale netwerk moet worden verwijderd. Dus bedrieg ik u. Zoals in het lied van Bashung: ’s nachts lieg ik.
En alle opmerkingen onder mijn kleine verhaaltjes waarin staat dat het een beetje kort is als samenvatting kloppen natuurlijk. Hoe kan ik in één keer alles over u zeggen of de realiteit in één woord omarmen?
Nog een voorbeeld: niemand zet een onflatteus beeld van zichzelf op een sociaal netwerk. Men kan echter vermoeden dat in een ander licht, zonder make-up of bij het ontwaken, alles er anders uitziet voor een model. We zetten ons beeld op het grote bed van Procrustes.
Als ik een vriendin schrijf, vertel ik haar alles wat ik denk, of wat ik kies om haar te vertellen om haar niet te beledigen, of net tegenovergesteld om haar te provoceren: ik verstop me, ik overdrijf, ik ben Procrustes, ongeacht wat ik doe, ik lieg. Ik praat niet eens over reclame. Of de publicaties van de instagrammers.
Nguyen / Wikimedia Commons
Communiceren is, helaas, het voortzetten van wat men op een van de bedden van Procrustes wil doen: het reduceren van woorden of het uitermate dramatiseren ervan. Een karikatuur maken of overdrijven.
Wanneer men spreekt, aantoont, schrijft, kan men alleen zijn eigen woorden vervormen. Alleen maar overdrijven in datgene wat u wilt zeggen of reduceren wat u zou kunnen zeggen. Communiceren is van nature bedriegen. De bijnaam van Hermes, god van de communicatie bij de Grieken, is veelzeggend: hij werd de “leugenaar” genoemd.
Het is schokkend en toch zo dodelijk. Neem deze korte cursussen communicatie of filosofie die sommigen onder u volgen tijdens onze quarantaine. Kan ik in een paar regels alles zeggen wat in lange en diepgaande lessen aan bod komt? Natuurlijk niet. Een Facebook-post is als een petieterig bed van Procrustes: alles wat niet past in de regels van beknoptheid, vermaak en grote eenvoud van dit sociale netwerk moet worden verwijderd. Dus bedrieg ik u. Zoals in het lied van Bashung: ’s nachts lieg ik.
En alle opmerkingen onder mijn kleine verhaaltjes waarin staat dat het een beetje kort is als samenvatting kloppen natuurlijk. Hoe kan ik in één keer alles over u zeggen of de realiteit in één woord omarmen?
Nog een voorbeeld: niemand zet een onflatteus beeld van zichzelf op een sociaal netwerk. Men kan echter vermoeden dat in een ander licht, zonder make-up of bij het ontwaken, alles er anders uitziet voor een model. We zetten ons beeld op het grote bed van Procrustes.
Als ik een vriendin schrijf, vertel ik haar alles wat ik denk, of wat ik kies om haar te vertellen om haar niet te beledigen, of net tegenovergesteld om haar te provoceren: ik verstop me, ik overdrijf, ik ben Procrustes, ongeacht wat ik doe, ik lieg. Ik praat niet eens over reclame. Of de publicaties van de instagrammers.
Dit gaat ver. Mediaonderzoek heeft aangetoond dat de media ons niet noodzakelijkerwijs vertellen wat we moeten denken, maar waarover we moeten nadenken. Van nature uit sorteren ze gebeurtenissen, functioneren ze als poortwachters: zij bepalen wat onze aandacht moet trekken. Wat nieuws is.
Communiceren is liegen – maar telkens iets minder. Want communicatie is een aanpassing, een bijwerking, een proces dat beetje bij beetje wordt opgebouwd. Het is interactie: degene die spreekt, krijgt in ruil daarvoor antwoorden, commentaar van degene die het bericht heeft ontvangen. Dit is de theorie van de “Feed back” (terug naar afzender), die na de oorlog werd geformuleerd door een zekere Wiener: communiceren is het voortdurend verbeteren van wat de ene zegt, het is, onder invloed van degene met wie ik spreek – Theseus worden en beetje bij beetje de Procrustes in mij doden.
De commentaren onder de artikelen waarop ik antwoord, het antwoord van de ander op mijn artikel of mijn woorden. De communicatie die ik hanteer, verandert mij en dwingt me om een steeds grotere waarheid te tonen.
Hoe verder communicatie vordert, hoe meer de waarheid zich laat zien. Hoe meer ze aanwezig is in dialoog en liefde, hoe meer ze onthult en hoe minder ze verbergt.
Hermes kan ook de boodschapper van de goden zijn en ermee ophouden speels of een leugenaar te zijn.
Communiceren is samen en beetje bij beetje de waarheid ontdekken, maar het is een proces, een fragiel verhaal, een wording. Een drama dat bestaat uit mislukkingen, heropstarten, opnieuw beginnen. Het is een verhaal. Communiceren is het omzetten van alle deelnemers in een waarheid die uit het bed van Procrustes wil ontsnappen. Alleen de dialoog, en een dialoog die des te effectiever is omdat hij liefdevoller is, redt de communicatie van de leugen en het falen waartoe ze anders is veroordeeld.
Illustratie afbeeldingen: shutterstock
Posted in Diverse.
