6 april 2020 901 woorden, 4 min. gelezen

Invloed van het coronavirus op kwalitatieve marktonderzoeksmethoden

Door Pierre-Nicolas Schwab Gepromoveerd in marketing, directeur van IntoTheMinds
We worden allemaal getroffen door de coronacrisis, ongeacht in welke sector. De sector van het marktonderzoek vormt daarop geen uitzondering. Vooral het kwalitatief marktonderzoek heeft eronder te leiden, omdat kwalitatieve interviews of focusgroepen nu alleen nog maar op afstand kunnen […]

We worden allemaal getroffen door de coronacrisis, ongeacht in welke sector. De sector van het marktonderzoek vormt daarop geen uitzondering. Vooral het kwalitatief marktonderzoek heeft eronder te leiden, omdat kwalitatieve interviews of focusgroepen nu alleen nog maar op afstand kunnen worden uitgevoerd. Een prospect vroeg me vorige week welke methodologische aanpassingen wij toepassen als gevolg van de coronacrisis. Virtualisatie is natuurlijk het eerste antwoord en iets dat ook wordt aanbevolen door ESOMAR (Engelse site). Maar zijn kwalitatieve interviews op afstand even doeltreffend? Welke impact heeft afstand op de communicatie? Een publicatie van mijn vriend Dr. Emmanuel Tourpe (Franse site) gaf me het excuus om deze vraag te beantwoorden.

Kwalitatief langetermijnonderzoek

Quarantaine doet de vraag rijzen naar de continuïteit van de activiteiten en dan vooral van kwalitatieve studies. Het spreekt voor zich dat etnografie, participatieve observatie en Design Thinking-projecten in de huidige omstandigheden niet meer mogelijk zijn. Tenzij u natuurlijk geïnteresseerd bent in wat de consument thuis doet, dan is de timing perfect.

Maar hoe zit het met focusgroepen en andere persoonlijke interviews? De richtlijnen van ESOMAR zijn duidelijk: waar mogelijk moet er van online methodes gebruik worden gemaakt. We voeren al veel interviews op afstand uit via Skype, Webex of andere gelijkwaardige middelen. Maar voor focusgroepen ligt dat anders.

Eigenlijk betwijfel ik of een semi-gestructureerd of “vrij” kwalitatief online interview even doeltreffend kan worden uitgevoerd. Het gebrek aan fysieke nabijheid heeft onvermijdelijk invloed interviewers om hun gesprekspartner vertrouwen te geven, hun volledige aandacht te krijgen en met dezelfde efficiëntie diep in te gaan op de onderwerpen. Anderzijds denk ik dat begeleide interviews online kunnen worden afgenomen zonder merkbaar kwaliteitsverlies.

ce que l'on veut dire, ce que l'on dit réellement

Invloed van de afstand op de kwaliteit van de communicatie

Emmanuel Tourpe est professeur de communication.

Emmanuel Tourpe est professeur de communication.

De fysieke afstand die voortkomt uit de virtualisatie van interacties lijkt mij een nieuw soort communicatieve vooringenomenheid te vertegenwoordigen. Met de goedkeuring van Emmanuel Tourpe neem ik de tekst over die hij schreef over de moeilijkheden van communicatie, cognitieve vooringenomenheid en de moeilijkheid om te communiceren. Door de afstand als gevolg van de quarantaine en het gebruik van digitale hulpmiddelen wordt de zoektocht naar de denkwijze van de geïnterviewde en vanzelfsprekend ook het opsporen van emoties iets ingewikkelder. Hoe kan men door het filter van de camera lichaamssignalen zien die een emotie, het non-verbale prijsgeven, informatie die cruciaal is voor elk kwalitatief onderzoek met een verkennend karakter?

We laten het woord aan Emmanuel, die de zeldzame gave heeft om duidelijk te kunnen schrijven met behoud van de schoonheid van de taal. Aarzel niet om zijn cursus over communicatietheorie (Engelse site) te raadplegen.


 “Communiceren is een boodschap overbrengen ondanks de 27 gebruikelijke cognitieve vooroordelen (of wonden van intelligentie) die leiden tot verwarring en onduidelijkheid.

Dit vereist een inspanning van de communicator (expressis verbis: duidelijkheid en zuiverheid). Maar vooral ook een inspanning van de kant van degene die de boodschap ontvangt: de intentio auctoris (actief op zoek naar wat de ander wil zeggen).

Iedereen weet dat er een heleboel regels bestaan om een boodschap over te brengen.

Maar vaak vergeten we dat de ontvanger van de boodschap een reële inspanning moet doen. Alleen maar aandacht schenken aan de waargenomen emoties of instinctieve gevoelens die men voelt en die voortkomen uit de boodschap; zijn a priori projecteren; niet op de context letten; intenties ontlenen; niet horen of lezen wat er gezegd of geschreven wordt.

De ontvanger heeft een verantwoordelijkheid waar zelden over gesproken wordt, namelijk te zoeken naar de bedoeling van de auteur. Dit is een regel in wetenschappelijke exegese – het zou een regel moeten zijn bij koppels, gezinnen en op het werk. In plaats van je onder te dompelen in wat je denkt te hebben begrepen – ervan houden om na te denken over wat men wilde uitdrukken.

Als iemand met ons praat, of ons schrijft, is het ons hele bestaan met als zijn wonden die de boodschap gaat interpreteren – en meestal ook fout begrijpt. Reden en liefde moeten hier de bovenhand krijgen op emotie om de authentieke betekenis van de auteur te vinden. Dit is een vergeten regel van de communicatie. Als we de tijd van de quarantaine zinvol gebruiken om ons gevoel van actieve ontvangst aan te scherpen en beter te communiceren door “het voorstel van anderen te redden” (St. Ignatius) in plaats van ons op alles te storten wat er gezegd wordt zonder te luisteren of moeite te doen…”in het gezin en op het werk. In plaats van me te verdiepen in wat ik denk dat ik heb begrepen – het hebben van de liefde om na te denken over wat men wilde uitdrukken.
Als iemand met ons praat, of ons schrijft, is het ons hele bestaan met zijn wonden die de boodschap interpreteert – en meestal ook de misverstand. Reden en liefde moeten hier prevaleren boven emotie om de authentieke betekenis van de auteur terug te krijgen. Dit is een vergeten regel van communicatie. Als we de tijd van de opsluiting benutten om ons gevoel van actieve ontvangst aan te scherpen, en om ook beter te communiceren door ” de opvatting van uw naaste te sauveren” (St. Ignatius) in plaats van alles aan te nemen wat wordt gezegd zonder te luisteren of enige moeite te doen.”

Meer informatie hierover

Hall, S. (1973). Encoding and decoding in the television discourse.

Ide, P. (1992). Connaître ses blessures. Ed. de l’Emmanuel.

Illustraties: shutterstock



Posted in Marketing.

Plaats uw mening

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *