In de loop van de geschiedenis hebben mensen opmerkelijk veel weerstand getoond tegen nieuwe vormen van media, of het nu gaat om boeken, films, radio, televisie of internet. Vandaag de dag leidt onze afhankelijkheid van sociale media tot een nieuwe vorm van weerstand. Een boek geschreven door de Noorse vakspecialist Trine Syvertsen probeert de geschiedenis te achterhalen van de weerstand tegen de media door de eeuwen heen. Met tal van verrassingen. De elektronische versie van het boek is gratis en kan hier worden gedownload.
Hieronder enkele opvallende delen uit dit boek, evenals enkele beschouwingen over de evolutie van het verzet tegen de media.
Neem contact met ons op voor uw onderzoeksprojecten over media
Fase 1: weerstand tegen schrijven
Socrates verzette zich tegen schrijven omdat dit een zwijgzame actie was, de dialoog en het debat niet bevorderde en (misschien mijn favoriete argument) tot vergetelheid leidde omdat het geheugen minder gebruikt zou worden.
Ik vind de vergelijking erg opvallend met een debat dat vandaag plaatsvindt over het nut van het onthouden van bepaalde informatie, want alles is toch al beschikbaar op het internet. Sommigen pleiten ervoor de methodologie van het ophalen van informatie te leren in plaats van de informatie zelf te leren. Dit argument is duidelijk fout. Al deze kennis zou eerder het leren van de kritische redenering moeten stimuleren die zo ontbreekt en die onze samenleving verhindert om te evolueren, zoals het werk van Dan Kahan op briljante wijze aantoont.
Fase 2: weerstand tegen drukken
Syvertsen beschrijft de overgang van de mondelinge naar de geschreven cultuur als een culturele verandering. De verspreiding van kennis door drukwerk (Gutenberg) vormde een bedreiging voor hen die het kennismonopolie hadden (de koningen en de Kerk). Degenen die geïnteresseerd zijn in dystopische literatuur zullen zich herinneren dat in de roman ‘1984’ van George Orwell een boek, namelijk dat van Goldstein, wordt gebruikt om libertaire ideeën uit te dragen aan de dissidenten. Kennis werd altijd al als een bron van kracht beschouwd, maar de manier om die te beheersen is veranderd. Vandaag de dag worden algoritmen beschuldigd van het feit dat ze door de machtigen worden gebruikt om aan hun behoeften te voldoen, wat zou leiden tot polarisatie van meningen.
Fase 3: weerstand tegen de film
Toen de eerste filmvertoningen aan het begin van de twintigste eeuw plaatsvonden “werden films gezien als iets wat snel een proces van demoralisering met zich meebracht; films moedigden mensen aan om hun huizen te verlaten om ze vervolgens naar een donkere en verleidelijke ruimte te brengen waar ze slechte en immorele inhoud kregen aangeboden” (Syvertsen 2017,21). Denk daaraan wanneer je de volgende keer naar de cinema gaat om de nieuwste Hollywoodproductie te bekijken.
Fase 4: weerstand tegen de radio
Dezelfde bezorgdheid over het morele was er toen de radio zich in de Verenigde Staten ontwikkelde. In tegenstelling tot Europese radiostations die door openbare instanties worden gecontroleerd, waren Amerikaanse radiostations commerciële entiteiten. Het radiostation werd ervan beschuldigd een bedreiging te vormen voor de democratie vanwege het vermogen om de publieke opinie te manipuleren door vals nieuws uit te zenden. ‘Fake news’ is niet nieuw en ook het wantrouwen van de Amerikanen tegenover hun media is niet nieuw.
Herinnert u zich de eerste ‘vrije radiozenders’ en de geest van vrijheid die daarmee gepaard ging? Dat was een gezegende tijd voor degenen die meededen aan deze mediarevolutie, mogelijk gemaakt door het openen van radiofrequenties. Is het niet ironisch dat de perceptie aan beide zijden van de Atlantische Oceaan kan verschillen?
Enkele overwegingen en conclusies
Bij het lezen van bovenstaande verhalen en anekdotes heb je wellicht een aantal parallellen gemaakt met de vele bezorgdheden over digitale ontwikkeling en digitalisering van de media: verspreiding van nepnieuws, polarisatie van de opinie, balkanisering van het web, filterbubbels, verslaving aan sociale media, verlies van groepsgeest… zoveel onderwerpen die, voor degenen die oud genoeg zijn om het zich te herinneren, zover afliggen van het enthousiasme dat gepaard ging met de opkomst van het internet in de jaren negentig. Toen ik in 1996 mijn eerste internettoegang had, was het enthousiasme op zijn hoogtepunt. Plotseling was het gemakkelijk om in real time met de hele wereld te communiceren, ideeën uit te wisselen, te debatteren en te converseren via IRC-kanalen.
Een fundamenteel verschil dat naar mijn mening moet worden benadrukt en wat misschien de excessen verklaart die we vandaag zien: het ontbreken van een regelgeving. In tegenstelling tot andere media, die snel of minder snel een regelgeving kregen, is het internet geëvolueerd binnen een relatief regelgevingsvacuüm.
Zonder het te hebben over een strenge regeling als in China, kunnen we geloven dat de expressie op het internet bepaalde regels volgt? Ik denk het niet. Het web heeft de kracht van het communiceren vanuit een kleine groep (regisseurs, journalisten, producenten, presentatoren, acteurs) overgeheveld naar de hele planeet, waarbij elk van hen een producent van inhoud (meestal middelmatig) is geworden die niet voldoet aan enige ethiek of regels.
Posted in Diverse, Recherche.
