« Is er nog werk in uw land ?« . De vraag die een 40-jarige man me stelde in een bar in Italië. De vraag op zich verbaasde me niet. Wat me wel verwonderde, is dat dit het eerste was wat hij me vroeg nadat we kennis hadden gemaakt.
« Is er nog werk in uw land ?« . De vraag blijft sindsdien in mijn hoofd zitten als een schreeuw om hulp van iemand die alle hoop heeft verloren.
De toestand ging al achteruit voordat de crisis begon
De man beschreef me een persoonlijke ervaring die min of meer overeenkwam met de evolutie van de laatste tien jaar: sluiting van winkels, huizen die geen eigenaar vinden, dorpen die leeglopen, industrieën die failliet gaan. Hij is zijn werk kwijt en slaagt erin te overleven met 800 euro per maand. Hij acht zich gelukkig, zei hij, dat hij geen vrouw en kinderen heeft en dus nog behoorlijk kan leven met zo weinig geld. Hij beschreef me wat hij meemaakte in de loop der jaren, hoe de bedrijven waarvoor hij werkte geleidelijk aan hun personeelsaantal verminderden alvorens definitief de deuren te sluiten. Hij vertelde ook hoe de regio eruitzag voordat goedkope import uit China alles veranderde. Uiteindelijk werden alle sectoren geraakt en de locale nijverheid verdween volledig. Hij haalde als voorbeeld Teuco Guzzini, aan, een bedrijf gespecialiseerd in kwaliteitsvolle uitrusting voor badkamers (vooral ligbaden en jacuzzis) dat van 500 loontrekkenden naar iets meer dan 100 ging. Ondanks dat het om kwaliteitsmerk met Italiaanse productie ging kon het geen weerstand bieden.
Wat brengt de toekomst voor kleine steden en dorpen?
Dit zagen wij iets nieuws in het dorp Potenza Picena, waar wij onze vakantie doorbrachten: enkele (jonge) inwoners van het dorp besloten naar Australië te emigreren. Net zoals 100 jaar geleden, toen de armste Italianen hun land verlieten op zoek naar een beter leven in Argentinië (ongeveer 3 miljoen Italianen vertrokken tussen 1857 en 1940), gebeurt vandaag precies hetzelfde. Misschien las u het verhaal van het dorp Gangi, in Sicilië, dat zijn huizen verkoopt voor een symbolische 1 €, huizen die werden achtergelaten door eigenaars die het dorp verlieten op zoek naar werk.
Zij die geen hogere studies deden, staan in landelijke zones voor een dramatische toestand. Laagbetaalde jobs worden steeds schaarder en zij die studeerden, verlaten het platteland om te gaan werken in de stad. Dat is erg zorgwekkend; de zogenaamde ‘locale’ economie kan op die manier niet worden rechtgehouden. Met een verouderende bevolking (zij die blijven, zijn gepensioneerd) en jongeren die naar de stad trekken, zien de bedrijven in het dorp en de kleinsteden hun natuurlijke markt wegtrekken. Het is het begin van een vicieuze cirkel.
Hoe zal een dorp er binnen 30 jaar uitzien ?
De toekomst van Potenza Picena maakt me bang. Hoe zal het er binnen 20 of 30 jaar uitzien? De meeste gepensioneerden zullen tegen dan wellicht overleden zijn. En de jongeren met een diploma zullen het dorp hebben ingeruild voor de grootstad om daar op zoek te gaan naar werk. Zal er nog iemand in het dorp wonen? Ondernemingen blijven hun deuren sluiten, niet in staat om te concurreren met de lageloonlanden. Met de daling van het aantal inwoners wordt het almaar minder interessant voor handelaars om er te investeren. Met als gevold de zoveelste verslechtering van de toestand van de arbeidsmarkt.
De gevolgen zullen ook rampzalig zijn voor de immobiliënmarkt. Door de veroudering van de generatie uit de baby-boom zullen er binnen 20 tot 30 jaar een groot aantal eigendommen op de markt komen waarvan de inwoners overleden zijn. Het aanbod zal exploderen, maar de vraag zal niet volgen met als gevolg een snelle daling van de immobiliënprijzen.
Mijn gezichtspunt
Ik ben van nature een optimist, maar ik moet zeggen dat ik zeer pessimistisch en een beetje verslagen van vakantie terugkwam. Niet alleen zag ik de zorgwekkende toestand in het dorpje Potenza Picena, maar ook iets gelijkaardigs in mijn geboortedorp in Frankrijk. Dezelfde grootte, dezelfde gevolgen. En ik zie geen oplossing.
De machine (de locale economie) lijkt defect te zijn en ik kan ze niet herstellen.
Het enige wat ons kan redden zou een brutale en consequente verhoging van de olieprijzen zijn, zodat de invoer van goedkopen producten uit lageloonlanden vertraagt. Maar zelfs met dat scenario (dat niet binnen jaren, zelfs decennia, zal gebeuren), is er veel energie nodig om de locale economie weer op te starten. Wie kan overigens garanderen dat de vakkennis van de gesloten bedrijven niet voor altijd verdwenen is?
Ik zou graag eindigen met een citaat van de Franse dichter Jacques Prévert.
“Vroeger nodigde de ene arme de andere uit om samen te eten. Vandaag echter heeft niemand nog de middelen om arm te zijn”.
De consumptiemaatschapij zal ons te grazen nemen. De marketing zit er voor iets tussen. Door willens nillens zoveel mogelijk consumptiegoederen (reuzegrote tv’s, smartphones en andere hippe gagdets) te willen verkopen, hebben multinationals bijgedragen aan deze aangekondigde vernietiging. Een akkoord zonder winnaar, geen winnaar omdat uitgebuite arbeiders de natte droom van westerse werklozen moeten onderhouden. Ironie van de geschiedenis, Microsoft biedt haar nieuwe werklozen (werknemers die akkoord gaan om het bedrijf te verlaten en hun werk op te zeggen) een smartphone « made in China » aan. Is het leven niet mooi?
Posted in Diverse.
