Big Data: waarom is ethiek zo belangrijk

Kunstmatige intelligentie slu12ipt steeds meer in ons dagelijkse leven binnen: woordherkenning en stemhulp, automatische vertaling, chatbots, aanbevelingsalgoritmes. Deze technologische evolutie krijgt steeds meer kritiek wat het ethische betreft. Hoe worden onze gegevens verwerkt, worden wij door algoritmes gedomineerd, wat is het concept van vrijheid?

Gebruikers moeten nog heel wat geïnformeerd worden over de positieve en negatieve kanten van kunstmatige intelligentie, maar nog veel meer gesensibiliseerd worden over de impact ervan op hun leven. Is dat een opdracht voor onze overheden of voor de bedrijven?

 

Waarom het ethische debat over kunstmatige intelligentie dringend gevoerd moet worden?

De vooruitgang in kunstmatige intelligentie heeft taken die voorheen door mensen werden gedaan, geautomatiseerd: met de wagen rijden, personen met verschillende moedertalen met elkaar laten communiceren, u aanraden hoe te handelen, naar wat te kijken, wat te lezen of waarnaar te luisteren. Kunstmatige intelligentie staat op het punt in te dringen in de sfeer van de menselijke verantwoordelijkheid, wat ons ertoe leidt taken die vroeger voor de mens waren bestemd «uit te besteden ». De menselijke handeling, met al zijn gebreken, wordt vervangen door mechanica die onfeilbaarheid belooft. Maar wij mensen hadden in ons een soort onvoorspelbaarheid die heel wat voordelen bood. Het vereenvoudigde vooral ethische problemen. Laten we een eenvoudig voorbeeld bekijken dat al vaak door de pers werd aangehaald: met de wagen rijden.

Dodelijke ongelukken gebeuren helaas elke dag op onze wegen. Het merendeel daarvan is te wijten aan « toeval », een ongelukkige samenloop van fouten die plotseling samenkomen. Onze hersenen en ons lichaam zijn niet gemaakt om kritieke situaties in elke milliseconden op te lossen, wat verklaart dat deze ongevallen niet vermeden hadden kunnen worden. De vereiste reactietijd om een toestand te corrigeren ligt buiten onze fysische en fysiologische mogelijkheden; maar niet buiten die van de artificiële intelligentie in zelfstandig rijdende voertuigen. Bij die laatste kan een ongeval het resultaat zijn van een bewuste keuze: is het in een gevaarlijke situatie « beter » om zijn vier passagiers te laten verongelukken in plaats van de zwangere persoon die 50 meter verder dreigt omvergereden te worden?

Wat artificiële intelligentie ons belooft is het zoeken naar de beste oplossing in een fractie van een seconde (bekijk bijvoorbeeld de huidige toestand van de online reclamemarkt waar computers in enkele milliseconden miljoenen beslissingen nemen en een bepaalde reclame verkiezen boven een andere). Beslissingen genomen dankzij kunstmatige intelligentie zijn in die zin bewust omdat ze op elk moment de beste beslissing weerspiegelen. Het bewustzijnsniveau van de machine overstijgt ver van datgene waartoe de mens in staat

De GAFA gaan samen om artificiële intelligentie te promoten

Hoe moeten wij reageren op het veelvuldige gebruik van artificiële intelligentie in ons dagelijkse leven?

De GAFA hebben een duidelijke visie die ze ons willen opdringen. Dat is wellicht de reden waarom Google, DeepMind, Amazon, Facebook, Microsoft en IBM samenwerken (Frans) om een vzw op te richten, genaamd het “Partnerschap voor artificiële intelligentie ten gunste van mensen en de maatschappij” (Engels). Die vereniging heeft als doel het snijpunt te onderzoeken tussen ethiek en artificiële intelligentie, de aanbeveling van best practices en de publicatie van resultaten onder een Creative Commons licentie. Dit consortium plant gebruikers te informeren en ernaar te luisteren, maar ook de organisaties die onze maatschappij beheren. Het zegt weliswaar niet te zullen lobbyen.

Dat lijkt op de manier hoe de farmaceutische industrie is gestructureerd: oprichting van vzw’s om bestuursleden te informeren, financiering van onderzoek, aankoop van wetenschappelijke tijdschriften en uiteindelijk controle over de gepubliceerde resultaten.

De aankondiging van de GAFA is zorgwekkend. Winstgevende bedrijven kunnen niet neutraal zijn. Zij zijn vooreerst op zoek naar financiële doelstellingen, ook al hebben die laatste negatieve gevolgen voor sommigen. De meest duidelijke voorbeelden zijn natuurlijk de ontginning van grondstoffen, de tabaksindustrie, de farmaceutische industrie (of het nu gaat om het onrustwekkend hoge aantal nutteloze medicamenten (Frans) of de enorme winstmarges die met andere worden behaald). Een minder evident voorbeeld is dat van een, a priori voordelige dienst voor de gebruiker: Netflix. Zoals u wellicht weet staat kunstmatige intelligentie aan de bron van het succes van Netflix. 80% van datgene wat de leden bekijken, is gebaseerd op aanbevelingen van algoritmen. Met andere woorden, de volgende film die u kijkt is zeer waarschijnlijk voorgesteld door een machine. Dit is wat Neil Hunt, directeur van Netflix, ervan denkt:

“Netflix kan geen onderscheid maken tussen een rijker leven en een verslaving.”

Neil Hunt, conferentie RecSys 2014

Deze essentiële ethische vraag (zijn wij nog vrij of slaaf van een algoritme) zal Neil Hunt niet veel zorgen baren. Uiteindelijk is de enige parameter die voor hem telt de loyauteit van de klant, al moet dat door die laatste onderdanig te maken.

De vraag over ethiek en artificiële intelligentie moet de nalatenschap van openbare instellingen zijn

Omdat commerciële bedrijven vanwege hun aard alleen maar een partijdig standpunt kunnen innemen, moeten we niet op hen rekenen om de Gordiaanse knoop te ontwarren. De enige entiteiten waarop we uiteindelijk kunnen vertrouwen zijn de openbare instellingen. Omdat die geen rekenschap moeten afleggen tegenover hun aandeelhouders zijn alleen zij in staat om een visie op lange termijn te ontwikkelen over de gevolgen van artificiële intelligentie. Die taak overlaten aan GAFA zou het failliet van ons systeem zijn.

Laten we ons niet vergissen. Artificiële intelligentie kan een massavernietigingswapen worden. Opiniemakers zoals Stephen Hawking en Elon Musk hebben zich er al publiekelijk over uitgelaten.

Het is hoog tijd om onze regeringen en openbare instellingen te sensibiliseren over deze kwestie. Het grootste obstakel is wellicht het gebrek aan kennis van onze elite op dit vlak. Zoals zo vaak zijn degene die het actiefst zijn ook degene die het meest te verliezen hebben. In het geval van de kunstmatige intelligentie zijn de GAFA degene die het meest te leiden hebben onder beschermingsmaatregelen om de consument te beschermen. Dat verklaart hun hevigheid.

Afbeelding shutterstock

Door Pierre-Nicolas Schwab Pierre-Nicolas is de directeur van de marketing agentschap IntoTheMinds. Hij heeft speciaal interesse voor e-commerce, retail, HoReCa en supply-chain projecten. Hij is ook een onderzoeker aan de Vrije Universiteit Brussel en werkt ook als coach voor meerde publieke organisaties. Hij verwelkomt Linkedin uitnodigingen : gelieve gewoon een paar woorden toe te voegen en uit te leggen waarom U wilt connecteren.